اخلاق الهي انسان را به كمال مي رساند

حجت الاسلام محمد نوري پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در گفتگو با خبرنگار"مهر" اظهار داشت: گزاره هايي چون دروغ بد است يا راستي خوب را گزاره اخلاقي مي دانند چرا كه صورت مطلوب عمل يا منش انسان را مشخص و راه رسيدن او به سعادت را هموار مي كنند .

حجت الاسلام نوري درباره ملاكهاي خوبي و بدي اخلاق گفت: ديدگاههاي مختلفي در اين باره وجود دارد كه غايت گرايانه يا وظيفه گرايانه هستند، يعني بعضي به هدف مي نگرند و برخي به وظيفه اما براي تعيين خوبي و بدي يك اثر بايد به تأثير آن در سعادت انسان بنگريم كه البته مصاديق مختلفي براي سعادت انسان وجود دارد، گروهي رسيدن به خدا و خشنودي او و دسته اي ديگر رسيدن به لذتهاي مادي و نفساني ر ا سعادت مي دانند.

اين پژوهشگر علوم اسلامي، اخلاق را به چهار حوزه تقسيم كرد و افزود: يك دسته اخلاقيات رابطه انسان با خدا را تعيين مي كنند و به بحث درباره رضا، تسليم و توكل مي پردازند، بخشي ديگر به ارتباط انسان با اجتماع مي پردازد و دسته اي ديگر اخلاقيات فردي هستند كه ارتباط انسان با خودش را تبيين و به او مي گويند كه براي رسيدن به كمال پرخوري و پرگويي نكند زيرا او را از دستيابي به سعادت بازمي دارد.

وي افزود: گروهي ديگر از اخلاقيات به خانواده به عنوان نخستين نهاد اجتماعي برمي گردد زيرا ارتباط با خانواده ارتباط با اجتماع است، همچنين اخلاق به ارتباط انسان با طيبعت نيز اشاره كرده و به او اجازه اسراف در منابع طبيعي را نمي دهد و اخلاق الهي و به ويژه اخلاق اسلامي به همه اين موارد پرداخته است.

حجت الاسلام نوري با اشاره به چهار رويكرد به اخلاق در ميراث اسلامي گفت: يك رويكرد، عقلي- فلسفي است كه از يونان باستان و تعاليم ارسطو گرفته شده، دوم عرفاني- سلوكي است كه بيشتر به اخلاق بندگي و تا حدي به اخلاق اجتماعي پرداخته و از مهم ترين آثار در اين زمينه مي توان به"منازل السائرين"خواجه عبدالله انصاري اشاره كرد.

وي يادآور شد: رويكرد ديگر به اخلاق نقلي است كه اخلاقيات را از دامان منابعي چون قرآن و روايات استخراج مي كند و گرايش ديگر تلفيقي از عقل و نقل و عرفان است كه ارزنده ترين اثر در اين زمينه "احياءالعلوم"امام محمد غزالي است.

وي اخلاق را مطلق اعلام كرد و گفت: اگر اخلاق را يك نظام ارزشگذار بدانيم بايد براي آن مستندي بيابيم و با دلايل عقلي بدانيم يك عمل به چه دليل خوب و به چه علت بد است كه در ميراث اخلاقي ما كتابهايي وجود دارند كه به استدلال عقلي در اين زمينه پرداخته اند كه "الحب الروحاني"از زكرياي رازي از اين دسته اند كه فارغ از دين، تمام نظام اخلاقي اسلام را پاسخ گفته است.